"Сердарот"- Григор Прличев

  Во оваа книга "Сердарот" се збори за загинувањето на сердарот Кузман и за понатемошните последици на неговата мајка и сите селани. Ова епско дело е сместено во средината на деветнаесетиот век во Македонија во селото Река. Главни ликови во ова дело се: Кузман, мајка му Неда и Гегите, а споредни се: Марија, селаните и други.
  Неда е мајката на Кузман. Таа од секогаш била среќна и весела, но кога дознала дека синот и загинал, не можела да престане да тажи по него. Во текот на целата книга се опишуваат последиците врз Неда од смртта на својот син Кузман. Иако постојано била тажна, таа била силна и издржлива и пробувала да остане смирена, но во тоа таа не успеала. За ова докази има низ целата книга. На пример, се гледа дека е храбра и издржлива во првите неколку страни кога Кузман го носат на погреб. Таа тогаш седи на клупата и цврсто држи пушка и нестрпливо го чека синот. Но, тука се гледа и дека Неда не може да се помири со тоа дека синот и е мртов. Кога видела како Кузман го носат, таа веднаш почнала да плаче и не прекинала долго време. Тоа биле последиците врз Неда од смртта на својот син Кузман-јунакот.
  Кузман е јунакот во оваа епска творба. Тој е син на Неда која постојано тагува за него. Кузман во борба против гегите загинал. Тој од секогаш бил храбар и силен и од секогаш сакал да го брани својот народ и да ја брани својата татковина. Но, тој премногу се жртвувал и на крај загинал. Откако загинал, од почит, албанците го однеле неговото тело на мајка му Неда. Тој е голем јунак во селото Река, силен и храбар во битките. Омилен е меѓу народот бидејќи го заштитува и се жртвува за него. Тој многу ја сака и почитува мајка си. Има свршеница која се вика Марија и исто така многу ја сака. Тој бил јунак кој секогаш шетал со меч опашен околу половина, меч кој го сонувал додека бил дете, меч со кој победувал во битките. Кузман е олицетворение на возвишено јунаштво кое е почитувано дури и од непријателот.
  Во поемата "Сердарот" се споменуваат и Гегите кои се прикажани како непријатели, бездушници, убијци и крадци. Но, тие се и чувствителни и човечни бидејќи го донеле мртвото тело на Кузман да го види мајка му за последен пат. Со тоа тие ризикуваат бидејќи можат да бидат убиени од населението кое сака да се одмазди. Тие биле многу храбри и силни. Сакале да осфојуваат територии. Но, тие не се јунаци. Тие. иако го однеле мртвото тело на Кузман до неговата мајка, повторно останале лоши поради што постојано краделе од сиромашните селани и ги убивале. И покрај тоа, дел од Гегите биле мудри луѓе. Особено се истакнува стариот Албанец, со својата мудрост и желба да ја утеши ужалената мајка, величајќи по неговиот смртен непријател.
  Со оваа епска творба се опишува неправдата врз македонскиот народ од страна на Гегите и другите народи. Значајни мотиви во оваа книга се тиранијата и неправдата кои покажуваат какви маки претрпел македонскиот народ.

"Илијада" прераскажана во пет пасуси

  Илијадата започнува кога во грчкиот логор доаѓа свештеникот Хрис, кој бара од војсководецот Агамемон да му ја врати грабнатата ќерка Хрисеида. Агамемон одбива да ја врати, па го налутува богот Аполон кој на негова земја предизвикува појава на чума. За да се сопре гневот на богот, ахајскиот јунак Ахил го предизвикува со меч Агамемон, но сепак ја дава својата робинка Брисеида на Агамемон, кој пак ја вратил Хрисеида на нејзиниот татко. На Ахил за одмазда му помага неговата мајка Тетида која бара помош од Зевс кој пак му праќа сон на Агамемон бо кој го поттикнува да ја нападне Троја.

  Настануваат двобои меѓу Парис и ахајскиот водач Менелај. Никој не знаел како ке се завршела оваа војна бидејќи се вмешала божицата Афродита која послала густа магла со која го завиткала Парис и го однела во одаите на Елена. По борбата боговите се собираат за да одлучат кој е победник во оваа битка. За тоа време божицата Атена го поттикнува Пиндар да стрела во Менелај, но само го ранува, а потоа настанува жестока битка меѓу двете војски.

  Битките продолжуваат. Многу ахајци лили тројанци се загинати. За тоа време Елена се обвинува зошто дошла со Парис, а истовремено Агамемон тажно ги напушта жената и синот и со Парис заминуваат на боиштето, каде Хектор ги повикува ахајските јунаци на двобој. Двобојот е меѓу него и Ајант, но тој никако да заврши, па и двете страни слават победа. Агамемон сака да се помири со Ахил, но тој одбива гледајќи ја битката од својот брод.

  Божицата Хера му се лути на Зевс, затоа го заспива, а во меѓувреме со Посејдон им помагаат на војувачите. Кога Зевс ќе се разбуди е гневен. Ахил се враќа на бојното поле за да го врати телото на својот загинат пријател Патрокле. 

  Кога Зевс ќе го види Ахил како се враќа ги повикува боговите да влезат во војна. Доаѓа до брканица помеѓу Хектор и Ахил околу Троја и тука Ахил смртно го ранува Хектор. По ова Ахил организира натпревари во чест на покојниот Патрокле. По завршување на игрите кај Ахил доаѓа кралот Пријам со дарови барајќи го телото на својот син Хектор, кое го носи во Троја која тажи за него.